آثار جانبی تاثیر داروها بر کودکان

  در حالی که استفاده از داروها برای بهبود ناخوشی کودکان بسیار راه گشا هستند، ولی آیا به اندازه ی کافی به آثار جانبی آنها نیز توجه می کنیم؟ تحقیق کردیم و به نتایجی رسیدیم که شما حتی فکرش را هم نمی کنید!

   ضد درد و تب بر
این داروها معمولا برای التیام درد و کاهش تب استفاده می شوند. اکثر داروهای مسکن کودکان شامل پاراستامول (با نام مستعار استامینوفن) است. پاراستامول تولید "پروستوگلاندین ها" مسبب درد و التهاب در مغز را محدود می سازد. این ماده آثار جانبی شناخته شده ای در دوزهای معمول ندارد، اما زیاده روی در مصرف آن بسیار خطرناک است (بنابراین همیشه از دستور مصرف آن پیروی کنید).

برخی از مسکن های کودکان بر پایه ی پاراستامول حاوی کدئین (و نیز ضد حساسیت) هستند. کدئین به دریافت های درد در مغز تاثیر می گذارد و درک شما را نسبت به درد تغییر می دهد. این ماده واکنش سرفه را نیز محدود می کند. بنابراین، گاهی برای خواب بهتر در کودکان مبتلا به سرفه استفاده می شود. مادری می گوید: ما شربتی حاوی کدئین به فرزند هجده ماهه ی خود در هواپیما دادیم تا بتوانیم با آرامش سفر کنیم، اما او در هواپیما از سویی به سویی می پرید و تحرک فراوانی داشت. به گفته ی دکتر پل سینکر، متخصص کودکان، امکان دارد بیش فعالی مرتبط با داروها از ترکیب فعالی مثل ضد حساسیت پرومتازین که در شربت حاوی کدئین موجود است حاصل شود. همچنین می تواند واکنشی به رنگ مورد استفاده در دارو یا نگه دارنده ی شربت باشد، مثل بنزوات سدیم.

  بسیاری از مسکن ها از داروهای ضد التهاب غیراستروئیدی (NSAIDs) ساخته شده است که داروهایی مثل ایبوبروفن،دیکلوفناک و اسید مفنامیک را شامل می شود. داروهای ضد التهاب غیراستروئیدی نه فقط بر تولید پروستوگلاندین در مغز، مثل کاری که پاراستامول انجام می دهد، بلکه بر تمام بدن اثر می گذارد. اگر پروستوگلاندین های حامی لایه های شکم از مصرف دارو تاثیر پذیرد، در نتیجه داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی باعث تنش گوارشی می شود و شکم ناراحت (گوارش بد) اثر جانبی شناخته شده ی آن است. (آسپرین نیز داروی ضد التهاب غیر استروئیدی است، اما در فهرست این مقاله نیامده، زیرا برای خردسالان ایمن نیست. هرگز به خردسالان آسپرین ندهید، زیرا این دارو با سندرم خطرناک رای مرتبط است).
آنتی هیستامین ها (ضد حساسیت ها)

همان طور که نام آنها نشان می دهد، این داروها خلاف هیستامین ها در بدن به روش های متفاوت و هوشمند عمل می کنند. هیستامین ها موادی هستند که باعث واکنش های آلرژیک در بدن می شوند، مثل آبریزش بینی و چشم، خارش، عطسه، التهاب، تورم، کهیر و غیره. آنتی هیستامین ها به شکل شربت یا موضعی مثل قطره ی چشم یا اسپری بینی موجود هستند. آنچه نسل اول آنتی هیستامین ها نامیده می شود می توانند باعث دهان خشک و شکم ناراحت نیز می شوند. بسیاری از والدین به عوارض این داروها پی برده اند و می دانند که آنها بر حالت احساسی فرزندشان نیز اثر دارد. به گفته ی دکتر سینکلر، آنتی هیستامین هایی که با نام چربی دوست یا چربی گرا (lipophilic) شناخته می شوند، از سدهای (محافظ های) خون مغز به سادگی عبور می کنند و باعث سرگیجه و تغییرات شخصیتی می شوند.

فنرگان و آلرگان دو نمونه از این داروهای قدیمی ترند. زمانی که فرزند آرام شما در منزلتان به یک شورشی بدل می شود، این داروها می توانند مقصر اصلی شناخته شوند. به گفته دکتر داروی "سینکلر" و "والرگان" که معمولا به عنوان آرامش بخش استفاده می شوند نیز گاهی اثر معکوس دارد! این دارو باعث سستی و سرگیجه نیز می شود.

نسل دوم آنتی هیستامین ها آثار جانبی کمتری دارند، اما برخی خردسالان هنوز آسیب پذیرند. به گفته ی دکتر سینکلر، آنتی هیستامین ها برخی از کودکان را بدخلق و خشن می کنند و بعضی از خردسالان با مصرف آنتی هیستامین های بدون مسکن آثار جانبی مشابهی از انقباض های پراکنده تا پاهای بی قرار و تغییرات رفتاری نشان می دهند.

استروئیدها

احتمالا این واژه باعث می شود که به "آنابولیک استروئید" فکر کنید- ماده ای که ماهیچه می سازد و استفاده ی آن در ورزش کارها ممنوع شده است، ولی به مادران داده می شود تا اگر قرار است زودتر زایمان کنند، شش جنین بالغ باشد. این ماده کورتیکواستروئیدهاست که اینجا درباره ی آن حرف می زنیم، مثل کورتیزون و پریدنیزولون. این داروها التهاب را کاهش می دهد و سیستم ایمنی را سرکوب می کند. بنابراین، درمان مناسبی برای آسم، اگزما و آلرژی ها هستند. داروهای استروئیدی به صورت موضعی (کرم اگزما، پمپ آسم) یا شربت مصرف شوند.

ولی آثار جانبی آنها کدامند؟ این دارو می تواند برخی از کودکان را بدخلق کند. معمولا این دارو در دوز سوم یا چهارم است که بچه را بسیار بدخلق می کند و این حالت برای تمام روز ادامه می یابد. به گفته ی دکتر سینکلر، استروئیدها بر رفتار، اشتها و خواب کودکان تاثیر دارند و هرچه دوز آنها بیشتر باشد، احتمال اثر آن شدیدتر است. بنابراین، بچه ای که استروئیدها را مصرف می کند، احتمالا رفتارهایی مربوط به اثرات دارو را نشان می دهد و پس از تکمیل درمان باید پس از مدت کوتاهی آرام گیرد.

گیرنده ی آنتاگونیست

لوکوترین ها (LTRAs)

جدیدترین سلاح برای درمان طولانی مدت آسم دارویی به نام مونته لوکاست یا گیرنده ی آنتاگونیست لوکوترین است که با نام های متفاوت در بازار عرضه می شود. برخی این داروها را معجزه گر می خوانند. دکتر سینکلر نیز تایید می کند که مونته لوکاست تاثیرات غریبی دارد. این دارو در 90% موارد مصرف آثار جانبی ندارد، اما در برخی، ویژگی های شخصیت آنها را تغییر می دهد و یا شکم آنها را بسیار ناراحت می کند – پس نمی توان از آن استفاده کرد!

برونکودیلاتورها

این دارو با آرام کردن ماهیچه های شش و پهن کردن مجاری هوا، تنفس را سهل تر می کند. بونکودیلاتورها با تاثیر بلند مدت به همراه کوتیکواستروئیدها برای درمان آسم استفاده می شود. معمولا به شکل اسپری بینی یا استنشاقی هستند. اما آیا آثار جانبی آن ارزشش را دارد؟ مادر دختر سه ساله ای می گوید: دوز پمپ آسم دخترم تا چهار دوز در روز افزایش یافت. به طور مشهودی حالت احساسی او نسبت به درد تغییر کرد. تصمیم گرفتم استفاده از آن را متوقف کنم، ولی یه شبه شخصیت او از دختری آرام به دختری بدخلق تغییر یافت.

به گفته ی دکتر سینکلر، این داروها حاوی دوز اندکی از استروئید استنشاقی است که احتمالا آثار سیستمی اساسی ندارد. اما برخی از آنان مانند داروهای برونکودیلاتورها در دوز های زیاد، خردسال را لرزان و مضطرب می کنندو باعث بروز احساسی مثل تپش قلب می شوند. همچنین آنان را بدخلق و وحشت زده و عصبی می کند.

پسودوافدرین

پسودوافدرین و فنیل افرین که کمتر معمول است، هر دو تنگ کننده ی عروق هستند- آنها رگ های خونی بینی را کوچک تر می کنند و تورم را کاهش می بخشند، بنابراین، آب دماغ کمتری در آنجا تولید می شود. ضد احتقان ها (دکونژستان) در صورت نیاز فوق العاده اند، اما آثار جانبی شناخته شده ای نیز دارند، مانند سرگیجه، اضطراب، بی خوابی و سردرد. به گفته ی دکتر سینکلر، محلول نمکین برای شست و شو به عنوان اولین درمان عالی است. اما آنتی کونژستان موضعی و یا دکونژستان سیستمی حاوی پسودوافدرین یا آنتی هیستامین برای خواب شبانه مفید است.

پیش از دادن هر دارویی به فرزندتان، حتی داروهای بدون نسخه، باید از ترکیبات فعال آن آگاه باشید تا به طور تصادفی دو دارو با نام متفاوت اما ترکیبات مشابه را به فرزندتان ندهید و باعث نشوید که او در مصرف دارو زیاده روی کند. برای استفاده از دارو حتما از دستور پزشک پیروی کنید- اگر متوجه تاثیر جانبی داروها شدید، فورا با پزشک مشورت کنید.

هشدار: استفراغ، اسهال یا یبوست

گاهی مداخله ی کمتر بر مداخله ی بیشتر ارجحیت دارد، به گفته ی دکتر کارین ون، داروهای ضد استفراغ آثار جانبی مانند حرکات غیر معمول و سفتی ماهیچه ای دارند. این داروها را فقط باید برای بچه های بزرگ تر از دو سال استفاده کرد- و زمانی که استفراغ شدید است. ملین ها را باید با احتیاط زیاد مصرف کرد، زیرا باعث عادت می شوند و اگر به درستی استفاده نشوند، باعث کمبود آب بدن می شوند. به والدین توصیه می کنم که برای رفع مشکل یبوست کودکان با متخصصان مشورت کنند. برای متوقف کردن اسهال نیز خودسرانه دارو تجویز نکنند. میکروب های شکمی باید از مقعد دفع شوند و اسهال باید دوره ی خود را طی کند.

 لحظه نما